ดาวนำทาง...ในซีกฟ้าเหนือ...

กลุ่มดาวค้างคาว(Cassiopeia)

กลุ่มดาวค้างคาวจะมองเห็นเหมือนกับตัว M กลับหัวอยู่ (เส้นสีเขียว กึ่งกลางภาพ)

องค์ประกอบ

1. มีดาวสว่างที่เห็นได้ชัด 5 ดวง   
2. เรียงตัวกันเป็นรูปตัว M 
3. เป็นกลุ่มดาวทางซีกฟ้าเหนือ
4. ขึ้นเมื่อกลุ่มดาวหมีใหญ่(Ursa Major) ใกล้ตกหรือตกลับขอบฟ้าไปแล้ว กล่าวคือ เมื่อกลุ่มดาวหมีใหญ่อยู่ด้านขอบฟ้าทิศตะวันออกเฉียงเหนือ กลุ่มดาวค้างคาวจะอยู่ด้านขอบฟ้าทิศตะวันตกเฉียงเหนือ (ในข้อนี้ สามารถเปรียบเทียบได้จากแผนที่ดาว)
5. คนไทยจะจินตนาการเป็นรูปค้างคาว แต่นักปราชญ์ชาวกรีกโบราณจะจินตนาการเป็นรูปราชินีแคสสิโอเปียในเทพนิยายกรีก



ราชินีแคสสิโอเปีย ในเทพนิยายของชาวกรีก

6. เป็นหนึ่งในกลุ่มดาว 48 กลุ่ม ของปโตเลมี และเป็นหนึ่งในรายการกลุ่มดาวทั้ง 88 กลุ่ม ที่ทางสหพันธ์ดาราศาสตร์สากลได้ทำการรับรองแล้ว




7. มีดวงดาวที่สว่างที่สุดคือ ดาวเซดาร์

กลุ่มดาวหมีใหญ่(Ursa Major)

กลุ่มดาวหมีใหญ่ (เส้นสีเขียว กึ่งกลางภาพ)

องค์ประกอบ

1. ประกอบด้วยดาวฤกษ์ที่สว่างมาก 7 ดวง
2. เป็นกลุ่มดาวในซีกฟ้าเหนือ
3. ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ โดยที่จะเห็นส่วนของลำตัวขึ้นมาก่อน และตกทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
4. คนไทยจะจินตนาการเป็นรูปจระเข้ แถบอเมริกาเหนือและคนจีนจะจินตนาการเป็นกระบวยตักน้ำอันใหญ่ ชาวกรีกโบราณจินตนาการเป็นหมีตัวใหญ่ คนลาวจินตนาการเป็นหัวช้าง ส่วนชาวอังกฤษจะจินตนาการเป็นคันไถ



กลุ่มดาวหมีใหญ่ ตามจินตนาการของชาวกรีก

5. เป็นกลุ่มดาวที่มีตำนานเกี่ยวข้องกับ ' คัลลิสโต ' ในเทพนิยายกรีก
6. สามารถมองเห็นได้ตลอดปี แต่จะเห็นชัดเจนที่สุดคือ เดือนกุมภาพันธ์ ช่วงหัวค่ำ
7. มีดวงดาวที่สว่างที่สุดคือ ดาวดับบี(α UMa)

กลุ่มดาวหมีเล็ก(Ursa Minor)

กลุ่มดาวหมีเล็ก คล้ายกับขนาดย่อส่วนของดาวหมีใหญ่ ในภาพนี้จะเห็นว่า กลุ่มดาวหมีเล็กส่วนหัวจะชี้ลงด้านล่าง(เส้นสีเขียว กึ่งกลางภาพ)

องค์ประกอบ

1. ประกอบด้วยดาวฤกษ์ 7 ดวง
2. เป็นกลุ่มดาวในซีกฟ้าเหนือ แต่ไม่ได้เป็นแบบนี้ไปตลอด เนื่องจากแกนหมุนของโลกมีการส่าย ทำให้มีบางที่ทีเราอาจจะเห็นกลุ่มดาวหมีเล็กไม่ชัด หรือไม่เห็นเลย
3. ขึ้นตามหลังกลุ่มดาวหมีใหญ่ โดยที่ทั้งสองจะวนไปรอบๆ ดาวเหนือ
4. ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ โดยที่จะเห็นส่วนของหางขึ้นมาก่อน และตกทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ 
5. คนจีนจะจินตนาการเป็นกระบวยตักน้ำอันเล็ก ส่วนชาวกรีกจะจินตนาการเป็นหมีตัวเล็ก



กลุ่มดาวหมีเล็ก ตามจินตนาการของชาวกรีก

6. ดาวที่สว่างที่สุดคือ ดาวเหนือ(Polaris) 

ดาวเหนือ(Polaris)

ดาวเหนือ ถ่ายจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล

องค์ประกอบ

1. ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในกลุ่มดาวหมีเล็ก(อยู่ตรงปลายหาง)
2. เหมือนกับว่าอยู่นิ่ง แต่ความจริงแล้วไม่ใช่ เนื่องจากแกนหมุนของโลกมีการส่ายคล้ายกับลูกข่าง ด้วยคาบ 26,000 ปี หลังจากนั้นจะมีดาวฤกษ์ดวงใหม่มาเป็นดาวเหนือแทนดวงเดิม



ดาวดวงอื่นๆ จะเคลื่อนที่วนรอบดาวเหนือ

3. จากการสำรวจข้อมูลของดาวเทียมฮิปปาร์คอส พบว่า ดาวเหนืออยู่ห่างจากโลก 431 ปีแสง และจากงานวิจัยพบว่า ในยุคที่ปโตเลมียังมีชีวิตอยู่ ดาวเหนือเคยสว่างกว่านี้ถึง 2.5 เท่า

การหาดาวเหนือจากดวงดาวบนท้องฟ้า

หาดาวเหนือจากกลุ่มดาวค้างคาว

การหาดาวเหนือจากกลุ่มดาวค้างคาว

1. ลากเส้นตรงสมมติจากมุมปีกของค้างคาวทั้งสองด้านไปตัดกันด้านบน(หรือด้านล่าง แล้วแต่ช่วงเวลา)










2. ลากเส้นตรงสมมติแบ่งครึ่งมุมที่เกิดจาก ข้อ 1. ผ่านลงมาประมาณ 5-7 ช่วง

หาดาวเหนือจากกลุ่มดาวหมีใหญ่

การหาดาวเหนือจากกลุ่มดาวหมีใหญ่

1. ลากเส้นตรงสมมติจากขาหน้าขวาไปทางขาหน้าซ้าย เลยออกไปประมาณ 5-6 ช่วง